Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrası hamileliği önlemek için kullanılan etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Kadınlar bu ilacı genellikle istenmeyen gebelik riskine karşı acil önlem olarak tercih eder. Peki ertesi gün hapı tam olarak nasıl çalışır? Hangi durumlarda etkilidir? Yan etkileri nelerdir? Şimdi adım adım ele alalım.
Ertesi Gün Hapı Ne İşe Yarar?
Acil kontraseptif olarak bilinen ertesi gün hapı, yumurtlamayı geciktirerek veya döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını engelleyerek gebeliği önler. Cinsel ilişkiden sonra koruma sağlamak amacıyla geliştirilmiştir ve doğrudan gebeliği sonlandırmaz. Yani bu haplar kesinlikle kürtaj ilacı değildir.
Her ne kadar doğum kontrol yöntemlerinin yerine geçmese de, acil durumlar için güvenilir bir alternatiftir. Özellikle kondomun yırtılması, korunmasız ilişki ya da doğum kontrol hapının unutulması gibi durumlarda kullanılır.
Nasıl Kullanılır? Ne Zaman Alınmalı?
Ertesi gün hapının en önemli özelliği zamanla yarışmasıdır. Kullanım süresi ne kadar erkene çekilirse, etkisi o kadar artar. Genellikle aşağıdaki zaman dilimleri içinde alınması önerilir:
Zaman Aralığı | Etki Oranı |
---|---|
İlk 12 saat | %95’e kadar |
24 saat içinde | %85 civarında |
72 saate kadar | %58’e düşer |
5 gün sonrası | Etkisizdir |
Türkiye’de yaygın olarak kullanılan iki marka Ella ve Norlevo’dur. Her iki hap da tek dozluk tablet şeklindedir. İlişkiden sonraki ilk 12 saat içinde alınması, başarı oranını maksimum seviyeye çıkarır.
Ella ve Norlevo Arasındaki Farklar
Özellik | Ella * | Norlevo * |
---|---|---|
Etken madde | Ulipristal Asetat | Levonorgestrel |
Etki süresi | 120 saate kadar | 72 saate kadar |
Fiyat (2025) | 350 – 450 TL | 280 – 330 TL |
Reçetesiz satılır mı? | Evet | Evet |
Hormon etkisi | Daha uzun ve güçlü | Daha kısa süreli |
Ella, yumurtlamayı baskılama süresini uzattığı için daha geç alınabilen ama daha pahalı olan bir seçenektir. Norlevo ise klasik acil kontrasepsiyon ilacıdır, kısa sürede etki eder ve daha ekonomik bir alternatiftir.
Etkili Olma Süresi ve Başarı Oranı
Ertesi gün hapının başarı oranı, kullanım zamanına göre değişiklik gösterir. Korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra kullanıldığında etkisi çok yüksektir. Ancak zaman geçtikçe bu oran düşer. İşte günlere göre ortalama başarı yüzdeleri:
Alım Zamanı | Başarı Oranı |
---|---|
İlk 12 saat içinde | %95’e kadar |
24 saat içinde | %85 |
48 saat içinde | %75 |
72 saat içinde | %58 |
96-120 saat (sadece Ella) | %40-50 |
⚠️ Unutmayın: Hiçbir ertesi gün hapı %100 garanti vermez. Ancak, doğru ve zamanında kullanıldığında istenmeyen gebelik riskini büyük ölçüde azaltır.
Yan Etkileri Nelerdir?
Tüm ilaçlarda olduğu gibi, ertesi gün hapının da bazı yan etkileri olabilir. Bu etkiler kişiden kişiye değişse de genellikle hafiftir ve kısa sürelidir.
En sık görülen yan etkiler:
- Hafif mide bulantısı
- Baş dönmesi veya baş ağrısı
- Göğüs hassasiyeti
- Adet tarihinin öne ya da arkaya kayması
- Halsizlik, yorgunluk hissi
Daha nadir görülen etkiler:
- Kusma (İlacı aldıktan sonraki 3 saat içinde kusulursa, yeni bir doz gerekebilir.)
- Yoğun adet kanaması
- Karın ağrısı ya da kasıkta batma hissi
İpucu: İlacı yemekten sonra almak, mide bulantısı gibi yan etkileri azaltabilir.
Reçetesiz Satılan Ertesi Gün Hapları
Türkiye’de Ella, Norlevo ve Postpill gibi ertesi gün hapları eczanelerde reçetesiz olarak temin edilebilir. Bu haplar halk arasında genellikle “hap alayım, önlem alayım” şeklinde ifade edilse de kullanım sıklığı çok önemlidir.
Marka | Ortalama Fiyat (2025) | Reçete Gerekliliği | Etki Süresi |
---|---|---|---|
Ella | 350 – 450 TL | Hayır | 5 güne kadar |
Norlevo | 280 – 330 TL | Hayır | 3 güne kadar |
Postpill | 250 – 300 TL | Hayır | 3 güne kadar |
❗ Not: Bu ilaçların her ay düzenli kullanımı önerilmez. Sadece acil durumlarda tercih edilmelidir. Sürekli kullanmak hormonal dengeyi bozabilir.
Adeti Geciktirir mi?
Evet, ertesi gün hapı bazı kadınlarda adet döngüsünü birkaç gün geciktirebilir. Bunun nedeni, içerdiği hormonların yumurtlamayı baskılamasıdır. Genellikle 1 hafta içinde regl gerçekleşir. Ancak daha uzun süren bir gecikme yaşanırsa, gebelik testi yapılması önerilir.
Ayrıca bazı kullanıcılar, “hapı aldıktan sonra kanama oldu, hamile değil miyim?” diye sorar. Bu kanama, genellikle implantasyon kanaması değil; ilacın rahim iç tabakası üzerindeki etkisidir.
Kimler Kullanabilir, Kimler Kullanmamalı?
Ertesi gün hapı, tıbbi açıdan genel olarak güvenli kabul edilir. Ancak bazı gruplar için dikkatli kullanım veya alternatif yöntemler önerilir.
Kullanabilecek Kişiler:
- Korunmasız cinsel ilişki yaşayan kadınlar
- Kondom yırtılması veya doğum kontrol hapı unutulması gibi acil durumlar yaşayanlar
- Emziren anneler (Norlevo tercih edilmelidir; Ella için 1 haftalık emzirme arası gerekebilir)
Dikkatli Kullanması Gerekenler:
- Karaciğer rahatsızlığı olanlar
- Hormonal bozukluk geçmişi bulunanlar
- Adet düzensizliği yaşayanlar
- Tekrarlayan acil kontrasepsiyon kullananlar
📌 Unutulmamalı: 16 yaş altı kullanıcıların mutlaka doktora danışması gerekir. Ayrıca Ella ve Norlevo’nun etkileşimleri açısından, sürekli kullanılan ilaçlarla çakışma olup olmadığı eczacıya sorulmalıdır.
Uzun Vadeli Kullanımda Risk Var mı?
Ertesi gün hapı, düzenli doğum kontrol yöntemi değildir. Sadece yılda birkaç kez, acil durumlarda kullanılmalıdır. Çünkü:
- Sık kullanım hormon dengesini bozabilir
- Adet düzensizliklerine yol açabilir
- Uzun vadede yumurtlama tarihlerini şaşırtabilir
- Psikolojik olarak güvenli cinsellik algısını zayıflatabilir
Düzenli korunma için kondom, spiral ya da doğum kontrol hapı gibi yöntemler çok daha uygundur.
Acil Korunma Sonrası Ne Zaman Test Yapılmalı?
Eğer adetiniz, hap kullanımından sonra 1 hafta içinde başlamazsa, mutlaka gebelik testi yapılmalıdır. Çünkü bazı durumlarda döllenme gerçekleşmiş olabilir ve hap işe yaramamış olabilir.
Hamilelik testini:
- En erken ilişkiden 7 gün sonra
- En doğru sonuç için 10-14 gün sonra yapmalısınız.
🌸 İpucu: Evde yapılan testin negatif çıkması ama regl olmamanız durumunda, mutlaka bir kadın doğum uzmanına başvurun.
✍️ Ertesi Gün Hapı Kullanımı Bilinç İster
Ertesi gün hapı, istenmeyen gebelikleri önlemede etkili bir seçenektir. Ancak düzenli bir korunma yöntemi değildir ve rastgele kullanıldığında vücut dengesini bozabilir. Bilinçli kullanım, zamanında alınma ve doğru bilgiyle hareket etmek çok önemlidir.
📌 Özellikle:
- İlişkiden sonraki ilk 24 saat içinde almak
- Yılda birkaç defadan fazla kullanmamak
- Adet düzeninizi takip etmek
- Gerekirse sağlık profesyoneline danışmak gerekir.